Mitologizacja katastrofy smoleńskiej. Między spontanicznością a polityczną kalkulacją

Karolina Churska-Nowak , Marlena Solak

Abstract

Zjawisko mitu stanowi właściwość wszystkich zbiorowości ludzkich, bez względu na ich zróżnicowanie kulturowe czy historyczny moment istnienia. Tym co decyduje o tożsamości mitu są potrzeby, które zaspokaja i funkcje, które spełnia. Pojęcie mitu nie może służyć określaniu prawdziwości lub fałszywości zjawiska, ponieważ dla jego wyznawców jest on zawsze prawdziwy. Zgodność z faktami, z rzeczywistością w rozważaniach nad mitem kwestią drugoplanową. Można powiedzieć, że mit jest definiowany poprzez funkcję, jaką pełni w życiu politycznym oraz przez swoją proweniencję, która ma charakter świadomościowy. W niniejszych rozważaniach autorki skoncentrowały się na myśleniu, postrzeganiu, organizowaniu wiedzy o katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem, w oparciu o porządek mito-logiczny. Ponieważ tragedia z „10 kwietnia” stanowiła nieusuwalne źródło pytań metafizycznych, odpowiedź na nie mogła zostać udzielona wyłącznie w porządku mitologicznym (tj. przez odwołanie się do realności bezwarunkowych). Przedstawione w artykule rozważania odwołują się do cech świadomości mitycznej opisanych przez Ernsta Cassirera tj. m.in. rola czynnika emocjonalnego, niehomogeniczne postrzeganie czasu i przestrzeni, poszukiwanie rytualnego „kozła ofiarnego”, specyficzne traktowanie przyczynowości, myślenie zgodnie z zasadą post hoc ergo poster hoc („po tym a więc wskutek tego”), pars pro toto („część za całość”).