Jak się objawia przewlekły stres u dziecka – typowe i nietypowe obrazy kliniczne

Magdalena Śniegulska

Abstract

Dzieciństwo to czas, w którym wyrabiamy sobie zdanie na temat otaczającego świata. Często oceny te determinują nasze dorosłe życie. Pojawia się więc uzasadnione pytanie: czy stres jako zjawisko powszechne może mieć długotrwały wpływ na proces rozwojowy? Niejednokrotnie to lekarz pediatra może zaobserwować negatywne skutki przeżywanych przez dziecko trudności. Artykuł ma na celu odpowiedzieć, między innymi, na następujące pytania: jak dzieci przeżywają trudne sytuacje? Kiedy powinny nas niepokoić występujące objawy? Czy istnieją typowe i nietypowe objawy stresu u dzieci? W artykule zostały zaprezentowane objawy stresu charakterystyczne dla poszczególnych etapów rozwoju, sytuacje, w których możemy przewidywać, że stres i lęk będą zjawiskami niekorzystnymi. Zostały też przedstawione czynniki determinujące sposób reakcji oraz obszary, które pozwolą ocenić zarówno źródła, jak i konsekwencje przeżywanych trudności. Ważnym elementem artykułu są kwestie praktyczne dotyczące tego, jak rozpoznać, że dziecko nie radzi sobie ze stresem, jak pomóc oraz czego unikać w kontakcie z dzieckiem przeżywającym trudności. Omówiona została rola dorosłego, zarówno lekarza, jak i rodzica. Szczególna uwaga została poświęcona stresowi traumatycznemu, głównie związanemu ze stratą bliskich osób.