Rola narracji w odbiorze obrazu

Authors:

• Anna Waligórska,
• Elżbieta Dryll

Abstract

​Przekonanie o możliwości istnienia warstwy narracji w statycznych sztukach plastycznych (takich jak malarstwo czy fotografia) pojawiło się w psychologii stosunkowo niedawno (Kazemek i Rigg, 1997). Dotychczas na gruncie nauk społecznych przyjmowano, że narracja wizualna to rozwijający się w czasie scenariusz filmu lub komiksu. Jednak w publikacjach z zakresu historii i teorii sztuki (m.in. Białostocki, 1987; Gombrich, 1964; Juszczak 1981; Kudelska, 1995; Murray, 1998; Okoń, 1992; Poprzęcka, 1986; Praz, 1981; Scott, 1999) zostało opisane zjawisko „obrazu narracyjnego”, który poprzez określone zabiegi kompozycyjne miał skłonić widza do rozwijania w umyśle opowieści związanej z przedstawionym wydarzeniem.

Wiele konwencji malarskich służyło realizacji intencji narracyjnej autora, poprzez odwoływanie się do znajomości tekstów literackich i wydarzeń historycznych ówczesnych odbiorców. W XIX w. coraz częściej stosowano narracyjne konwencje plastyczne do przedstawień odwołujących się nie tylko do ich kulturowej erudycji, ale i powszechnego doświadczenia społecznego (Poprzęcka, 1986). Niektóre cechy formalne obrazów przedstawiających historie (określanych jako obrazy narracyjne) mogą nawet służyć do rekonstrukcji nieznanego wydarzenia, którego emocjonalna lub społeczna treść była odbiorcy bliska.

Analiza procesu odbioru narracyjnego przedstawienia wizualnego odnosi się do dwóch aspektów interakcji obraz – widz:

warunków aktywizacji narracyjnych struktur poznawczych w związku z percepcją obrazu.