Kallikles i geometria. Przyczynek do Platońskiej koncepcji sprawiedliwości

Authors:

• Marek Piechowiak

Abstract

Przeprowadzone analizy pokazują ścisły związek problematyki sprawiedliwości z zagadnieniem równości geometrycznej i problematyką jedności jako fundamentalnej, bo egzystencjalnej, doskonałości. Istotą sprawiedliwego działania jest czynienie tego, co jest odpowiednie dla innych, co im służy. Działanie takie „wiąże”, jednoczy podmiot i adresata działania, przy czym każdy z nich odnosi korzyść: adresat wzmacnia swoje istnienie, swoją jedność, dzięki temu, co otrzymuje, dzięki zyskowi w sferze „mieć”; podmiot działania zyskuje wprost w sferze „być” – stając się bardziej sprawiedliwym upodabnia się do samej idei dobra i jedności.  Najlepsze warunki rozwoju panują w społeczności tych, którzy są sobie równi i mogą praktykować przyjaźń.
Platońska nauka o równości geometrycznej znajduje swoje odbicie w Arystotelesowskiej nauce o sprawiedliwości rozdzielającej. Niemniej jednak podkreślić trzeba istotne różnice. Dla Platona najważniejsze jest ujęcie oparte na trzech elementach, pozwalające jasno ująć problematykę jedności między podmiotem a adresatem działania. Dla Arystotelesa podstawowe jest ujęcie równości geometrycznej oparte na czterech różnych elementach – jedność między otrzymującymi należne przydziały zapośredniczona jest w tym, kto rozdziału dokonuje. Zauważyć także trzeba, że problematyka sprawiedliwości rozdzielającej, w której Arystoteles korzysta z koncepcji równości geometrycznej, jest (jedynie) elementem zagadnienia sprawiedliwości jako jednej z cnót; natomiast Platon wykorzystuje koncepcję równości geometrycznej do opisu fundamentów sprawiedliwości w ogóle.