Reprezentacja polityczna w trójkącie niemożności: ochlokracja, biurokracja, cezaryzm

Authors:

• Tomasz Żyro

Abstract

Wiele wskazywałoby na to, że zgiełk debaty na temat reprezentacji politycznej – tak znamiennej dla wieku dziewiętnastego - ucichł na dobre. Idea reprezentacji oraz instytucje przedstawicielskie w demokracji stały się tak oczywiste, że przechodzimy obok nich w miarę obojętnie, uznając je za utrwalony i oczywisty fragment rzeczywistości politycznej. I tylko od czasu do czasu, gdy frekwencja wyborcza zawodzi a zaufanie do parlamentu obniża się do poziomu zastanawiająco niskiego, pojawia się iskierka niepokoju, która wszakże nie przeradza się w ognistą debatę, rozgrzewającą potencjalnych uczestników i tak ogołoconej sferze publicznej.

A przecież warto zatrzymać się nad tym zdawałoby się utrwalonym już w świadomości potocznej fenomenem. Jeśli jest bowiem tak, jak sugeruje Lucien Jaume, autor hasła „Representation” w Dictionnaire de philosophie politique, że w idei reprezentacji zawiera się sekret istnienia i funkcjonowania państwa nowoczesnego, to może ta centralna pozycja reprezentacji politycznej przestaje być tak oczywista a wiedza o niej wcale nie znajduje się w zasięgu ręki. Przypomnijmy, że wedle Maxa Webera wymiar czysto techniczny – wyborów – nie może przysłaniać mistyki reprezentacji. Tym bardziej, że tworząc oś funkcjonowania państwa, wymusza pytanie zarówno o kondycję reprezentanta, jak i reprezentowanego. Czasy nowożytne przyniosły bowiem dwa doniosłe procesy z dziedziny polityki. Pierwszy dostrzegł i opisał Thomas Hobbes: państwo i jego instytucje nabierają w czasach nowożytnych charakteru reprezentacji. Ten proces nazywa autoryzacją i oczywiście wiedzie nas do rozważań na temat „autora” decyzji politycznych oraz źródeł autorytetu politycznego.