Zależność odwrotna: znaczenie afektu i wiedzy eksperckie

Joanna Sokołowska , Patrycja Śleboda

Abstract

Celem prezentowanych badań było sprawdzenie, czy zależność odwrotna nie występuje bądź jest słabsza, gdy oceny: (1) mają charakter specyficzny, a nie ogólny oraz (2) są tworzone przez ekspertów, dotyczą działań dobrze bądź słabo znanych nauce. Przeprowadzono trzy badania, łącznie przebadano 467 osób. W badaniu 1 (179 uczestników) laicy oceniali ogólne i specyficzne konsekwencje (pozytywne i negatywne) pięciu technologii produkcji energii elektrycznej, które wzbudzają różny afekt. W badaniach 2 i 3 (200 i 88 uczestników) laicy i eksperci oceniali kontrowersyjne działania, które wzbudzają silne emocje i które są dobrze (aborcja) bądź słabo znane nauce (komórki macierzyste). W badaniach stwierdzono, że zależność odwrotna występuje dla ogólnych ocen korzyści i ryzyka lubianych i nielubianych technologii produkcji energii elektrycznej, a nie występuje dla ocen specyficznych. W przypadku laików stwierdzono zależność odwrotną dla ocen korzyści i ryzyka związanych z aborcją – działaniem wywołującym afekt. Afekt wpływał na oceny działań ryzykownych niejasnych z braku personalnej wiedzy bądź z powodu braku wiedzy obiektywnej (w przypadku działań/ aktywności wywołujących silne emocje, tj. kontrowersje społeczne). W przypadku działań/aktywności, które nie wzbudzają silnych emocji i są powszechnie nauce bądź oceniającemu znane, znaczenie afektu malało.